دعا و آداب و شرایط آن

دعا از سرنیزه زورش بیشتر است. «أَنْفَذُ مِنَ السِّنَانِ» (بحارالانوار/ج90/ص295) از سر نیزه بیشتر سوراخ می‌کند.

دعا سلاح مومن است (سِلَاحُ الْمُؤْمِنِ»(بحارالانوار/ج90/ص294) اسلحه‌ی مؤمن است. سلاح مؤمن است.

شرایط دعا

1- دعا بعد از ستایش. یعنی اول خدا را ستایش کنید بعد دعا کنید. «یا علی یا عظیم، یا غفورُ یا رحیم اَنتَ ربُّ العظیم» خدایا تو عزیزی، تو کریمی، تو بخشنده‌ای، تو خالقی، تو قادری، تو حی هستی، تو قیّوم هستی. تو مهربان هستی. تو عیب‌های مرا می‌پوشاندی. تو به ما رزق می‌دهی. تو مرا خلق کردی. تو مرا انسان خلق کردی. سالم خلق کردی. بینا، شنوا، عاقل، فهیم، حلال زاده، با فطرت، علم، بیان، انگیزه، نشاط، از بیماری‌ها نجاتم دادی. یک تمجید...

2- دعا با اصرار. خدا بدش می‌آید «کَرِهَ إِلْحَاحَ النَّاسِ بَعْضِهِمْ عَلَى بَعْض‏» (بحارالانوار/ج75/ص173) الحاح یعنی اصرار، خدا می‌گوید: من دوست ندارم مردم به هم التماس کنند. التماس مردم از مردم بد است. الحاح یعنی اصرار در دعا کنید. نسبت به خدا اصرار کنید. اما نسبت به غیر خدا الحاح نکنید.

3- در دعا همه چیز را بخواهید. همه چیز را از خدا بخواهید. چون گاهی وقت‌ها آدم می‌گوید: خوب من این را می‌خواهم. این دیگر چیزی نیست. نه! حدیث داریم «حَتَّى شِسْعَ النَّعْلِ» (بحارالانوار/ج90/ص295) نمک آشت را هم از خدا بخواه. همه چیز را از خدا بخواهیم. شغلمان را، بچه‌مان را، رزقمان را، آبرویمان را، وقتی دعا می‌کنید همه چیز را بخواهید.

4- دعا را کم نشمارید. «فلا تستصغرن» چیزی را کم نشمارید. گاهی یک تیغ را فکر می‌کنید کم است. ولی همین تیغ در پا می‌رود.

5- به اجابت خوشبین باشید. داریم که «فَظُنَّ أَنَّ حَاجَتَکَ بِالْبَابِ» (بحارالانوار/ج90/ص312) خوشبین باشیم که دعاها مستجاب می‌شود. چون خودش گفته: «ادْعُونی‏ أَسْتَجِبْ لَکُم‏» (غافر/60) حدیث داریم دست که بالا می‌آید، خدا می‌گوید: دست که بالا آمد، باید به او یک چیزی بدهم. یا همینکه می‌خواهد به او می‌دهم. یا اگر اینکه می‌خواهد صلاحش نیست، مشابهش را به او می‌دهم. یا اگر اصلاً صلاحش نیست، مثلاً می‌گوید: فلان ماشین صلاحش نیست یک ماشین دیگر. اصلاً صلاح نیست ایشان ماشین داشته باشد. اگر صلاح نباشد چون دستش بالا آمد، من یک بلا از جانش دور می‌کنم. یا یک چیزی ذخیره می‌کنم برای نسلش، یا یک چیزی برای قیامتش ذخیره می‌کنم.

6- ممکن است بنده چیزی بخواهد، که مصلحتش نباشد. چون در قرآن یک آیه داریم می‌گوید که: «عَسى» یعنی چه بسا، «أَنْ تُحِبُّوا شَیْئاً» یعنی گاهی یک چیزی را دوست داری. «وَ هُوَ شَرٌّ لَکُم‏» (بقره/216) به نفع تو نیست. مثل بچه‌ای که یک غذایی می‌خواهد، مادرش به او نمی‌دهد. یک چیز دیگر به او می‌دهد. او را برمی‌دارد می‌برد در کوچه می‌گرداند

.

7- ابتهال، در دعا تضرّع داریم که امام سجاد (ع) می‌فرماید: وقتی پیغمبر دعا می‌کرد، چنان ابتهال می‌کرد که «کَمَا یَسْتَطْعِمُ» (بحارالانوار/ج16/ص287) مثل کسی که غذا می‌خواهد. یعنی طوری که حالت تواضعی در آن باشد.

8- اهل ایمان و عمل صالح باشید. قرآن می‌فرماید: «وَ یَسْتَجیبُ الَّذینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ» (شوری/26) اگر کسی اهل ایمان و عمل صالح باشد، دعایش زودتر مستجاب می‌شود.

9- در دعا بلند نظر باشید. فقط به خودت دعا نکن. چه اشکالی دارد امشب بیننده‌ها... مثلاً چند صد میلیون آدم منحرف روی کره‌ی زمین است. اوه...! صدها میلیون کافر روی کره‌ی زمین است. یک دعا کنیم. ببین امام می‌گوید: «اللَّهُمَّ أَغْنِ کُلَّ فَقِیر» (بحارالانوار/ج95/ص120) همه‌ی فقیرها، چه مسلمان، چه غیر مسلمان. «اللَّهُمَّ أَشْبِعْ کُلَّ جَائِع‏» (بحارالانوار/ج95/ص120) خدایا همه‌ی گرسنه‌ها را سیر کن. چه مسلمان، چه غیر مسلمان!

10- دعا برای ظهور حضرت مهدی (ع)

11- حضور قلب در دعا مهم است که انسان بفهمد چه می‌گوید. بفهمد چه می‌گوید. ما باید بعد از تلاوت قرآن ببینیم قرآن چه می‌گوید؟ قرآن می‌گوید: «لا تَقْرَبُوا الصَّلاةَ وَ أَنْتُمْ سُکارى‏» (نسا/43) وقت مست سر نماز نروید. «حَتَّى تَعْلَمُوا ما تَقُولُونَ» (نسا/43) این را خطاب می‌کنم به اینهایی که در قرآن و تجوید هستند. این آیه‌ی قرآن است. می‌گوید: «حَتَّى تَعْلَمُوا» کسی مست نماز نخواند «حَتَّى تَعْلَمُوا ما تَقُولُونَ» بداند چه چیزی می‌گوید.

12-  بسم الله گفتن ؛  «لَا یُرَدُّ دُعَاءٌ أَوَّلُهُ بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیم». (بحارالانوار/ج90/ص313)قبل از دعا بسم الله بگویید.

13- صلوات فرستادن؛ «لَا یَزَالُ الدُّعَاءُ مَحْجُوباً حَتَّى یُصَلَّى عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ» (بحارالانوار/ج90/ص316) دعا پشت پرده می‌ماند تا صلوات بفرستید. صلوات که فرستادید پرده کنار می‌رود. یعنی صلوات در دعا اثر دارد.

14- دعا کردن بعد از نماز واجب یا عمل واجبی ؛ (مَنْ أَدَّى فَرِیضَةً فَلَهُ عِنْدَ اللَّهِ دَعْوَةٌ مُسْتَجَابَةٌ» (بحارالانوار/ج82/ص321) بعد از نماز واجب یا عمل واجبی این دعا مستجاب می‌شود. «وَ أَوْفُوا بِعَهْدی أُوفِ بِعَهْدِکُم‏» (بقره/40) شما وفا کنید من هم وفا می‌کنم

15- در استجابت دعا لقمه‌ی حلال اثر دارد. هرکس می‌خواهد دعایش مستجاب شود لقمه‌اش حلال باشد. گاهی دعا مستجاب نمی‌شود. روایت داریم «إِنَّ الْعَبْدَ لَیَسْأَلُ اللَّهَ حَاجَة» (بحارالانوار/ج90/ص376)

16- گناه مانع استجابت؛ گاهی وقت‌ها انسان دعا می‌کند. (مِنْ شَأْنِ اللَّهِ تَعَالَى قَضَاؤُهَا» (بحارالانوار/ج90/ص376) حقش این است که دعایش مستجاب شود. اما یک گناهی می‌کند «فَیُذْنِب‏» گناه می‌کند، خدا به فرشته‌ها می‌گوید: حق او بود دعایش مستجاب شود ولی چون گناه کرد. نگه دارید، استجابت نکنید. یعنی گناه مانع استجابت می‌شود. عده‌ای به امام صادق(ع) گفتند: دعا می‌کنیم مستجاب نمی‌شود. می‌گوید: برای اینکه شما «إنکم تدعون من لا تعرفونه‏» (فتح‌الابواب/ ص296) دعا می‌کنید ولی خدا را نمی‌شناسید. خوب! اگر مستجاب نشد مأیوس نشوید. این هم سفارش شده است.

17- ذکر اسماء حسنی پیش از دعا؛ در قرآن یک عبارت داریم سه بار تکرار شده است. «وَ لِلَّهِ الْأَسْماءُ الْحُسْنى‏» (اعراف/180). اگر خدا را به این اسم‌ها بخوانید دعای شما مستجاب می‌شود. «وَ لِلَّهِ الْأَسْماءُ الْحُسْنى‏ فَادْعُوهُ بِها» یعنی دعای شما با این 99 تا باشد.  اول بسم الله بگوییم. «بسم الله الرحمن الرحیم، یا اللَّه، الاله، الواحد، الاحد، الصمد، الاول، الآخر، السمیع، البصیر القدیر، القادر، العلی، الاعلی، الباقی، البدیع، البارئ، الاکرم، الباطن، الحی، الحکیم، العلیم، الحلیم، الحفیظ، الحق، الحسیب، الحمید، الحفی، الرب، الرحمن، الرحیم، الذارء، الرزاق، الرقیب، الرؤف، الرائی، السلام، المؤمن، المهیمن، العزیز، الجبار، المتکبر، السید، السبوح، الشهید، الصادق، الصانع، الظاهر، العدل، العفو، الغفور، الغنی، الغیاث، الفاطر، الفرد، الفتاح الفالق، القدیم، الملک، القدوس، القوی، القریب، القیوم، القابض، الباسط، قاضی الحاجات، المجید، المولی، المنان، المحیط، المبین، المغیث، المصور، الکریم، الکبیر، الکافی، کاشف الضر، الوتر، النور، الوهاب، الناصر، الواسع، الودود، الهادی، الوفی، الوکیل، الوارث، البر، الباعث، التواب، الجلیل، الجواد، الخبیر، الخالق، خیر الناصرین، الدیان، الشکور، العظیم، اللطیف، الشافی

دعا برای چه؟ دعا برای امنیّت، برای اقامه‌ی نماز، برای ذُریّه، برای حسن عاقبت، حالا... برای اینکه آدم ثابت قدم باشد. بد عاقبت نشود. برای علم دعا بکنید. «رَبِّ زِدْنی‏ عِلْماً» (طه/114) برای والدین دعا کنید. «رَبَّنَا اغْفِرْ لی‏ وَ لِوالِدَی‏» (ابراهیم/41) برای اینکه اول و آخر یکسان باشد. «أَدْخِلْنی‏ مُدْخَلَ صِدْقٍ وَ أَخْرِجْنی‏ مُخْرَجَ صِدْق‏» (اسرا/80) بعضی‌ها ورودشان خوب است. بد عاقبت می‌شوند. نه یعنی آدم همیشه یکدست بماند. این از اول تا حالا یکدست مانده است. دائم رنگ عوض نکرده است. برای اینکه روح شما باز باشد. دعا کنید «رَبِّ اشْرَحْ لی‏ صَدْری» (طه/25) خدایا روح باز به من بده. روح کوچک نباشد. به خاطر یک فحش برای همیشه قهر کنم. به خاطر یک... بعضی‌ها روحشان کوچک است.

زمان دعا؛ شب قدر، بهترین شب و روز عرفه، بهترین روز دعا، عصر پنج شنبه تا عصر جمعه، هنگام نزول باران، زمان اذان و بعد از تلاوت قران و ....